Outersdorp

NIEUW! Lees ook de Geschiedenis van de Dapperbuurt!

Outersdorp, ook wel Houtersdorp of Ottersdorp, is een zeer oud buurtschap dat in ieder geval al in een acte van Graaf Willem III in 1328 genoemd wordt:

25 November. — Verkoop door den rentmeester van Amstelland van land te Outersdorp in het kerspel van Diemen. Op sinte Katerinendag.

Het buurtschap ligt ten oosten van Oetewaal aan de Sint Anthonisdijk, in het oosten van de polder die wel als de Diemer-Ban of Polder Over Amstel bekend staat, nabij het huidige Flevohuis. De polder wordt tot het jaar 1629, wanneer de Diemermeer wordt drooggemalen, aan alle zijden door water omringd: de Zuiderzee aan oost- en noordzijde (waar deze langzaam begint te verlanden tot de Stadsrietlanden), het Diemermeer aan de zuidkant en de Amstel aan de westkant.

Van het reilen en zeilen van Outersdorp in de veertiende tot zestiende eeuw is weinig bekend. De lokatie, tot 1896 juist buiten de Amsterdamse gemeentegrens in een uithoek van de Gemeente Diemen gelegen, heeft altijd een grote aantrekkingskracht gehad voor meer subversieve activiteiten. Zo komt in 1578 het buurtschap danig in het nieuws als protestantse nieuwlichters, die op straffe van levensgevaar niet in het dan nog Rooms-Katholieke Amsterdam mogen komen, aldaar een korte periode godsdienstige bijeenkomsten houden, waarop onder andere de Vlaamse predikant Thomas van Thielt (Tilius) sprak.

Sinds 1631, wanneer de ingezetenen van Outersdorp toestemming krijgen om de hele zogenaamde Oetewaler of Over-Amstelsche polder rondom te bedijken, wordt de waterstand van de polder rond Outersdorp gereguleerd door de Oetewatermolen, waarvan nog de resten te zien zijn in het Flevopark. In de Particuliere Notulen van de Staten van Holland is hierover het volgende te lezen:

Opte clachten van de gemene ingelanden van Outewael ende Outersdorp etc. omme haer polders te mogen affcaden, landen daertoe nodich aen te nemen, mits geïnteresseerde doende contentement, ende te mogen stellen dijckgraeff, heemraden, secretaris etc., Jacob Gerritsz. cum sociis vertogende dat de voors. requeste op onwaerheyt is gefondeert, dat sijluyden mette Brouckerpolder bij Amsterdam daeronder mede souden werden getrocken, ende sijn daerover noyt aengesprocken, versoeken dan de saecke mach werden affgeslagen ende gerenvoyeert aen de justitie. D’selve noch aengaende den wandelwecht buyten Amsterdam, bij de magistraet aldaer gemaeckt tot aen de Diemermeer, dat omtrent 60.000 gulden sal costen, versoecken mede renvoy aen de justitie. Is verstaen dat de heeren gecommiteerde Raden parthijen sullen accordeeren, is ‘t doenlijck, soo niet van haer wedervaeren rapport doen.

Voor de lokatie van Outersdorp, dat dan Oosters Dorp heet, zie onderstaand kaartfragment van Colon uit 1637.

De bekende geschiedschrijver Jan Wagenaar schrijft in zijn achttiende-eeuwse geschiedenis van Amsterdam over Outersdorp:

De Buurt Outersdorp legt westwaards van het Nieuwe Diep, binnen den Diemerdyk, en paalt aan de Vryheid der Stad Amsterdam. By deeze buurt, beneden tegen den dyk binnenwaards, hebben de Hoogduitsche Jooden van Amsterdam een Kerkhof aangelegd, waar de geringsten onder hen begraaven worden. Men vindt ‘er geene zerken; maar alleenlyk staande platte paalen, met opschriften, op de graven. […] Een gedeelte van Outersdorp, ter grootte van omtrent vyf en zestig morgen, legt binnen den ring der Outewaaler- of Over Amstel Polder. Oost-waards van Outersdorp, lagen, van oud, de buurten Jaap Hannis en Ypesloot, die, door het doorbreken van den Diemerzeedyk, welk het Nieuwe Diep veroorzaakt heeft, zyn weggeraakt. ‘t Gemeente-Lands-Huis van den Diemerdyk, en de Buitenplaats Ruimzigt, voormaals de Traankookery van Jean Tourton, staan nog op Jaap-Hannes. Doch op Ypesloot, staat maar één huis, het Vischershuis genaamd. De herberg Zeeburg, aan de Diemerzeeyk, tusschen Outersdorp en Jaap-Hannes, die t Oude-zyds-Huiszitten-Huis toekomt, is, in ‘t jaar 1766, grootendeels, vertimmerd.

Herberg Zeeburg is sinds de zeventiende eeuw aanlegplaats voor zeetransport voor vee. Dit vee wordt na aankomst in stallen bijgemest, waarna het al dan niet over de Sint Anthonisdijk verder de stad in getransporteerd wordt. Verder wordt de Sint Anthonisdijk vooral gebruikt door recreanten voor een wandeling naar de Zuiderzee. Rembrandt maakt er diverse tekeningen van de omgeving.

In de achttiende en negentiende eeuw zijn in Outersdorp naast de Joodse begraafplaats (sinds 1714) onder andere de Oetewaler molen en de Griethaansloot (locatie vooralsnog onbekend) aan te treffen. Verder bevinden zich in het buurtschap tussen Herberg ‘t Vosje en Herberg Zeeburg vooral boerderijen en uitspanningen, waaronder naast ‘t Vosje gebouw De Hoop uit 1733, waarvan in 1901 nog een gevelsteen in het dan nog bestaande gebouw wordt aangetroffen.

Het is niet van allemaal bekend waar ze gelegen hebben, maar genoemd worden boerderij Vredebest (i.i.g. 1783-1802, tussen Herberg ‘t Vosje en Herberg Zeeburg, bestaande uit een woning, stalling voor runderen en paarden, een hooiberg en land), Boerenhofstede Zeerust (van de familie Lambert Wypkes Koopmans, zie kaart hierboven, de hoeve wordt in 1871 verkocht; er zijn dan 23 koeien, 36 schapen, 2 paarden), Boerderij Nooit-gedacht, de hoeve van landman van den Brink en een aantal anonieme buitenplaatsjes.

Verder is er natuurlijk Herberg Zeeburg, de van oudsher bekende aanlegplaats voor veetransport over zee. In het huidige Flevopark zou volgens onbevestigde berichten nog een rest van de polderweg van het oude Outersdorp aan te treffen zijn. Dit zou dan met name de op bovenstaande kaart zichtbare weg langs de Joodse begraafplaats moeten zijn, die nog tot in de jaren twintig van de twintigste eeuw functioneel was, maar bij de definitieve inrichting van het Flevopark verdween. Voor de exacte locatie houden we ons aanbevolen voor nadere inlichtingen.

In de negentiende eeuw begint Outersdorp, nog steeds gemeente Diemen, steeds sneller te veranderen. Allereerst begint het gebied een meer militair karakter te krijgen sinds rond 1800 de patriotten militaire oefeningen houden bij Herberg Zeeburg en er vanaf 1810 een militaire kazerne gebouwd wordt buiten de Muiderpoort. In de eerste helft van de negentiende eeuw wordt er een excercitieterrein ingericht achter Herberg ‘t Vosje, dat tijdelijk verhuist naar de Rietlanden maar in de tweede helft van de negentiende eeuw weer min of meer dezelfde lokatie terugkeert. Dit betekent dat voortaan niet alleen recreanten, vee, veehouders en bezoekers van de Joodse begraafplaats op de dijk te vinden zijn, maar ook excercerende militairen.

Er komen nu meer kleine kroegjes aan de Zeeburgerdijk, zoals Café Schipper’s Welvaren. Herberg Zeeburg heet nu Huis Zeeburg en heeft net als ‘t Vosje nu ook een pleziertuin. Naar Zeeburg varen in de tweede helft van de negentiende eeuw bootjes vanaf het Centraal Station. Bij café Koopmans, tussen ‘t Vosje en Zeeburg, strijkt de eerste Amsterdamse Gaaischietvereniging Soranus neer, die hier het gaaischieten beoefent. Later zal zich hier de wielrenbaan vestigen.

Een andere verandering waar Outersdorp mee te maken krijgt is industrialisering. De oude houtzaagmolens in de Rietlanden verdwijnen. Een deel van de Zeeburgerdijk wordt ingericht als vuilstortplaats voor de zich uitbreidende stad. Aan deze stortplaats zullen een asiel en een enorme meststoffenhandel worden verbonden. Een reusachtig abattoir wordt in de Rietlanden aangelegd vanaf 1863; later is hier een lijnbaan te vinden. Een tweede slachthuis wordt ingericht juist in de Gemeente Diemen.

Verder is er in de tweede helft van de negentiende eeuw sprake van grootschalige verkoop van landbouwgronden in de polder en leidt met name de aanleg van het Lozingskanaal en andere werken tot een verdere toename van de industriële indruk die het gebied gaat maken. De aanleg van de Dapperbuurt brengt, in combinatie met de aanwezigheid van dorstige polderwerkers een sterke toename van de misdaad sinds ca. 1880 te weeg.

Uiteindelijk zal de oostelijke helft van de Zeeburgerdijk in 1896 bij de Gemeente Amsterdam gevoegd worden. Van verder gebruik van de topografische naam Outersdorp is dan voortaan niet meer sprake. Tot ongeveer 1920 blijft er geboerd worden aan de oostkant van de Zeeburgerdijk. De laatste boerderijen verdwijnen wanneer de gemeente Amsterdam tot grootschalige onteigening overgaat in verband met de aanleg van de tweede en derde fase van de Indische Buurt.

ANDERE ARTIKELEN: 2018 Aanzet voor een geschiedenis van de Marokkaanse Indische Buurt 2016 Oproep Steun voor elkaar 2016 Teruggaan of blijven? 2016 Sociale bijdrage supermarket het Lange Mes 2016 Viering 1-jarig bestaan buurthuis Archipel op het Makassarplein 2016 Interview met Mustapha Khaddari 2016 Interview met Jan Beerenhout 2016 Interview met Ahmed Marcouch 2016 Interview met Ahmed El Mesri 2016 Ontroerend afscheid van Rob van Veelen 2016 Het verloren gaan van idealen 2016 Welkom bij de offerfeest maaltijden 2016 Luier van der Laan pleegde zelfmoord door ophanging 2016 Boeken in de Javastraat 2016 Offerfeest voor vluchtelingen en armen 2016 Nu inschrijven taalcursussen Assadaaka! 2016 Bekende Indische Buurters 2016 Uit de geschiedenis van het Ambonplein 2016 Sprokkelingen uit de geschiedenis van het Makassarplein 2011 Cameratoezicht 2009 Radicalisering 2004 Gevoelens van onveiligheid 2004 Belwinkels in de Javastraat 2001 in het ghetto ( ode aan de indische buurt) 2000 De wisselwoningen 1994 Reality-serie Bureau Balistraat 1997 Verslaafde schiet twee agenten neer 1996 Ulu Camii 1995 An Nasr Moskee 1993 De moord op Andre Hartman 1992 Nordholt doet grote hashvangst 1988 Medewerkers bezetten ontmoetingscentrum aan Javaplantsoen 1985 Buikschot 1982 Vijftien jaar cel voor B. uit de Bankastraat 1982 Horrorhuis aan de Kramatweg 1981 Anti-Fascisten tegen Amicales 1980 Enige kraakkranten 1979 Kraakgroep Indische Buurt 1979 De Buurtwinkel 1978 De pyromaan van de Soembawastraat 1978 Anarchistisch Nonnen Front 1977 Heroine 1977 Familiedrama leidt tot hamermoord 1976 Linkse actie 1975 Bordelen en sexadressen in de Indische Buurt 1974 Buikschot uit noodweer 1973 Experiment genezing 1973 Marokkaanse, Tunesische, Spaanse en Turkse buurtgenoten opgelet 1972 Het urinoir aan de Valentijnkade 1971 Leefbaarheidsproblemen van onze buurt 1970 BB – weg ermee! 1970 Auditie voor Hair in het Bavohuis 1969 Het grootste bejaardenhuis van Nederland 1967 Etage brandt uit in de Ternatestraat 1966 1966: 8 kleuterscholen, 19 lagere scholen en 10 scholen voor voortgezet onderwijs 1965 Outsiders in de Archipel 1964 Boer Koekoek in de Indische Buurt 1964 Doopsgezind Jeugdhonk in de Tweede Atjehstraat 1964 Moord in de Perlakstraat 1961 C.P.N. demonstreert tegen atoombewapening 1960 Ernstig tramongeval 1960 Ontploffing op het Ceramplein 1959 Met getrokken pistool op de Valentijnkade 1958 Boenen ter ere Gods 1958 EVC-man afgetuigd in telefooncel 1957 Een verhoord gebed in de Gorontalostraat 1955 Jaap Brandenburg spreekt in de Archipel 1954 Europese Defensie gemeenschap = fascisme 1952 Hand verloren aan de Riouwstraat 1951 Militaire oefeningen in de Indische Buurt 1950 Overtreding van het hamsterverbod 1950 Jopie en Louis Agterberg en Frantiszek Janiga 1949 Wielerronde Indische Buurt 1949 Dienstweigering aan de Gorontalostraat 1948 Koningin Juliana bezoekt de Indische Buurt 1948 Waarheidswinkel 1946 Herbegraving Jelle Posthuma 1945 Meester Padding 1945 Ontspanningsvereniging Flevo 1945 Schietpartij op de Dam 1945 Katja, beul van Vught 1944 Hongerwinter 1943 N.S.B.-ers 1943 Bommen op de Eltheto! 1942 Max Blokzijl spreekt 1942 Jeugdstorm marcheert! 1942 Zum Stehlen ausgeschickt 1941 Moord in de Javastraat 1941 Februaristaking in de Indische Buurt 1941 De Veemarkt veroverd op de Joden! 1941 W.A. actief in de Javastraat 1941 De vermoording van de Joodse Indische Buurt 1941 Ds. Tonnon 1941 De verwijdering van Joodse leerlingen van de Ambachtschool aan het Timorplein 1940 Bommen op de buurt 1940 Zwartepoorte kampioen… 1940 Inzameling voor gebombardeerd Rotterdam 1940 Oorlog in de Indische Buurt 1939 Shell Sportpark 1939 Pontificale hoogmis 1938 Het oude Zeeburg verdwijnt 1937 Jeugddag Indische Buurt 1937 Tuchteloze jeugd 1937 Razzia in de Padangstraat 1936 RK vroedvrouwen 1936 Revolutiebouw 1935 Fietsplaatjes 1935 Een tweede wijkpredikant voor de Elthetokerk 1935 De Rimboe wordt Huize Ambon 1935 Don Bosco-huis 1934 Het mastenbos aan de Insulindeweg 1934 Amsterdamsch Genootschap voor Werkverschaffing voor Onvolwaardigen 1934 Weigering Wilhelmus te zingen 1933 Het Thälmann-huis 1933 Pastoor van der Wiel 1933 Drie Duitsers 1933 Gered uit de greep van Hitler 1933 Clubgebouw Archipel 1933 Centraal Comité tegen de Radiowoeker versus Radiocentrale Broertjes 1932 Liefdesdrama in de Minahassastraat 1932 Liefdestwist? 1932 Werkloozen Strijd Comité Obistraat 1932 Agitprop vanuit de Minahassastraat 1932 Brief van een Roomsch kameraadje 1932 Samuel Verdoner, de laatste gazzen van de Indische Buurt 1931 Hersteld Luthers aan de Toministraat 1931 Rotte vis 1931 Iepen 1931 Eigenaar steenloods velt steenzetter met hamer 1931 Verkiezingsstrijd tussen C.H.U. en A.R.P. 1931 Brand in de Javastraat 1931 Optreden van Corry Vonk in het Bavohuis 1931 Het massaal spreekkoor 1930 De Nederlandse vlag misbruikt 1930 Het jonge Pieter Jellen-werk 1930 Pater Bijlhout gaat naar de Oost 1930 Joyriding 1930 Politietoezicht 1930 Gereformeerd 1930 De markt in de Javastraat 1930 Een bibliotheek voor de Indische Buurt 1930 Onhoudbare toestand bij tunnel Zeeburgerdijk 1929 Lourdes 1929 Vrijgekocht door missievriendjes 1929 Aanhouding diamantbewerker in Ombilinstraat 1929 Moord in de Gerardus Majella 1929 Venters zien geen uitweg 1929 Consultatiebureau aan de Baweanstraat 1928 Niasplein wordt Makassarplein 1928 Esperantovereniging Tagigas en l’Oriento 1928 Rechouwous-jeugd op stap 1928 Gebouw de Schakel 1928 Blind 1927 Buurtvereniging Ceram 1927 Verzuiling in het jeugdwerk 1927 Onmin in de Boetonstraat 1927 Bakkers 1927 De voorlopers van de A.H. Gerhardschool 1927 Rechercheur Kok: de eerste drugsdode in de Indische Buurt 1926 Afsluiting van de Diemerdijk 1926 Schutting 1926 Opening R.K. meisjesschool Ambonplein 1926 Het lokaal van het Leger des Heils 1926 Een wandeling door de nieuwe ‘Archipelwijk’ 1925 Het Zeeburgerdorp 1925 Demping van de Polderwetering 1925 Wijding 1925 Rechouwous, de Joodsche Vereeniging voor de Indische Buurt 1925 Geen man, geen cent voor het leger 1925 De rode vlag vanuit Niasstraat 61 1925 Groepsgebouw de Toorts 1925 Jan Ceton, onderwijzer aan de Bankastraat, communist 1924 Elthetokerk, bouw en opening 1924 Nieuwe straten 1924 De aanleg van de Riouwstraat 1924 Winkelweek Indische Buurt 1924 De oprichting van de Eerste Elthetoschool aan de Riouwstraat 1922 Premiewoningen voor arbeiders 1921 Een jongen, die een meisje bleek 1921 De storm 1921 Het Java-Kwartier 1921 Christelijke propaganda 1920 Een gouden swastika voor mevrouw Vrij 1920 Kinderspel in de jaren tien en twintig 1919 Moord in de Djambistraat 1918 Brand bij café Koopmans 1918 De aanleg van het Zuiderzeepark 1917 Broodoproer en revolutie 1917 Militairen maken de buurt onveilig 1917 Abortus aan de Zeeburgerdijk 1916 Zeeburgerkermis 1916 Onteigening bouwgronden 1915 Slaat den smeris dood 1914 Mene Tekel 1914 De Wild-West-Show van Texas-Tex 1914 Het noodziekenhuis aan de Zeeburgerdijk 1913 Nieuwe tramplannen 1913 Het Bavohuis 1912 Wijkgebouw Eltheto: de eerste jaren 1911 De Berlageblokken 1911 Eigen Haard bouwt Lombokstraat, Lampongstraat en Padangstraat 1911 Vereeniging voor onderwijs op Gereformeerde Grondslag 1911 Nieuw stratenplan 1911 De blindeninrichting aan de Celebesstraat 1909 De communistische Indische Buurt 1908 Jacob Pierik verdrinkt 1908 De bouwmaatschappij tot verkrijging van eigen woningen 1907 Smit springt uit het raam 1906 Stadstrand 1906 De Sabbathpaal op de Zeeburgerdijk 1905 Balistraat 48 1905 Fietsverbod 1905 Smokkelroute Zeeburgerdijk 1905 Uitslag eerste verkiezingen Indische Buurt 1905 Zweminrichting aan het Nieuwe Diep 1905 Theosofische Uitgeverszaak “Gnosis” 1903 Nieuw Muiderpoortstation 1903 Kinderlokker 1903 Moord in de Celebesstraat 1903 Derde Ambachtschool aan het Timorplein 1903 Politie in de Indische Buurt 1903 Dagpauwoog 1902 Een tramritje 1902 Arabieren 1902 Doorgang Eerste van Swindenstraat-Javastraat 1902 Relletjes in de Javastraat 1902 Illegaal caféwezen 1901 Een wandeling met Jac. P. Thijsse 1901 De wielerbaan 1900 Bierdrinkende jeugd 1900 Een nieuwe school aan de Bankastraat 1899 Snorrende kogel 1897 Floretstoot door het hoofd 1897 Bouw van de Indische Buurt 1895 De lijnbaan 1894 Halte Zeeburgerdijk 1893 Vereeniging buiten de Muiderpoort 1891 Vingertop 1890 Civiele werken rond de Zeeburgerdijk 1889 De tramomnibus 1889 Zeearend aan de Zeeburgerdijk 1887 Hotel Zeeburg 1886 Het tweede abbatoir 1886 Ergerlijk dronkemanstoneel 1882 Een dierenvriend 1881 De eerste scholen aan de Zeeburgerdijk 1881 Onzedelijke taferelen 1881 Een drankzuchtig hoekje 1880 Ringslangen 1880 Onderweg Zeeburgerdijk bestraat 1877 Een wandeling 1877 Spoorwegongeluk aan de Zeeburgerdijk 1877 Verplaatsing van de Veemarkt 1876 Gemeente Nieuwer-Amstel, Gemeente Diemen, Gemeente Amsterdam 1862 De Zeeburgerdijk als vuilnisbelt 1854 Driedubbele moord aan de Ringdijk 1844 Revolutionair aan de Oetewaelerweg 1804 Harddraverij 1761 De proef van de cole ANTIPIRIQUE 1756 Runderpest in Zeeburg 1744 Buitenplaats te huur aan de Hogendyk 1739 Een vondeling aan de Hogedijk 1733 Paalworm 1733 Oude Geele Vliegende Haerige Windhond 1714 Opening Joodse begraafplaats 1681 Verslibbing 1663 Herberg Zeeburg 1651 De Zeeburgerdijk breekt door 1647 Herberg ’t Vosje 1631 Watermolen en gemaal 1563 Mijlpaal 1328 Outersdorp 1307 Zeeburgerdijk was Sint Anthonisdijk

Advertentie