NIEUW! Lees ook de Geschiedenis van de Dapperbuurt!
Tot de jaren zestig van de twintigste eeuw wordt het tegen de staat gerichte actiewezen in de Indische Buurt hoofdzakelijk vanuit de C.P.N. georganiseerd, in de vorm van niet alleen het organiseren van demonstraties maar met name ook het oprichten en aansturen van diverse mantelorganisaties, zoals werklozencomité’s en huurdersverenigingen. Als na de Tweede Wereldoorlog de C.P.N., daartoe geinstrueerd vanuit de Soviet Unie, een wat minder revolutionaire, meer democratisch gerichte gezindheid laat zien, wordt het tijdelijk wat rustiger in de buurt op het gebied van de linkse actie. De C.P.N. richt zich voornamelijk, op redelijk milde manier, op het zich verontwaardigd tonen over woonmisstanden in de buurt. Verder gebeurt er niet veel subversiefs in de buurt. De meeste onvrede wordt door het Sociaal Cultureel Wijkcentrum Indische Buurt gekanaliseerd.
In de jaren zeventig wordt de sfeer anders. Wegens verkrotting zijn inmiddels op diverse plekken in de buurt grote gaten in de bebouwing ontstaan. De oorspronkelijke bewoners zijn een uittocht begonnen richting Diemen, Weesp en Almere. Dichtgetimmerde panden worden massaal gekraakt door studenten en andere nieuwkomers uit alle windstreken. Terwij het Sociaal Cultureel Wijkcentrum zijn greep op de buurt tracht te behouden door mee te radicaliseren, ontspringen buiten de vermolmde structuren nieuwe vormen van maatschappijkritisch actiewezen op, die niet meer aangestuurd worden vanuit de oorspronkelijke zuilen en daarmee een behoorlijk beangstigend karakter voor de gevestigde maatschappelijke orde kunnen hebben.
Met name een deel van het maoïstisch verzet (ml) is sinds begin jaren zeventig sterk gericht op het werken in fabrieken en wijken, het zogenaamde ‘massawerk’, in lijn met de uitspraak van de voorzitter van de Chinese Communistische Partij Mao Tsetoeng: “In al het prakties werk van onze Partij gaat alle juiste leiding noodzakelijkerwijs “van de massa’s naar de massa’s“. Situationeel worden buurtacties georganiseerd en ondersteund. Filosofie achter deze lijn is dat de massa’s in hun eigen omgeving opgezocht moeten worden en door het gezamenlijk voeren van acties gewonnen moeten worden voor de Maoïstische variant van het Marxisme. Zo is in de Indische Buurt de aan de op dat moment nog onbekommerd maoïstische Socialistiese Partij/KEN (ml) gelieerde mantelorganisatie Bond van Huurders en Woningzoekenden actief, met onder andere Derk Sauer, de latere oprichter van Nieuwe Revu (en tegenwoordig grootkapitalist).
Waar de C.P.N. met name na 1977 (terugval van zeven naar twee zetels) er niet meer in slaagt zich als aanvoerder van de linkse actie te profileren, ontstaan rond de kraakbeweging nieuwe vormen van verzet, die echter niet langer een algemeen aangehangen toekomstvisioen als inspiratiebron kennen, maar vanuit een meer algemeen tegen de maatschappelijke orde gericht perspectief, zich op het voeren van allerhande acties storten. Het gaat dan onder andere om het kraken van leegstaande woningen (onder het motto van het bestrijden van speculatie en speculanten), het organiseren van demonstraties tegen kernwapens in Nederland, het voeren van acties gericht op het realiseren van communistische of socialistische regimewisselingen in Derde Wereldlanden (o.a. Vietnam, Cambodia, Nicaragua, El Salvador), het bevorderen van de belangen van deelgroepen en het bestrijden van rechts (met name Oud Strijders Legioen, Centrumpartij e.d.).
In de Indische Buurt wordt in de jaren 1978-1981 de Kraakkrant Indische Buurt uitgegeven. Betrokken bij de kraakbeweging in de Indische Buurt is onder andere het latere GroenLinks Tweede Kamerlid Wijnand Duyvendak, die, als uit het in het oosten des lands gelegen Markelo afkomstige student sociologie in 1978 in de Indische Buurt een woning kraakt, en er met enige anderen een kraakspreekuur opent, bij ‘Willem’ aan Semarangstraat 21-hs.
Ik was toen een jaar of negentien en studeerde voor het tweede jaar in Amsterdam. Ik was een van de eersten die in de Indische Buurt kwam wonen. Lopend door de wijk zag je tientallen woningen die dicht getimmerd waren. We hadden het een beetje voor het uitzoeken. Uiteindelijk besloten we ons te vestigen in de Baweanstraat. We begonnen meteen met de Kraakgroep Indische Buurt. We hadden een benedenwoning die gebruikt werd als café en voor het kraakspreekuur. Daar bewaarden we ook de koevoeten en al het andere materiaal dat nodig was voor het kraken. Wij hielpen ook met kraken. Als mensen zich melden op het spreekuur gingen we vaak samen op pad op zoek naar een woning. We lieten hen vervolgens ook zien hoe ze de leidingen konden repareren. Het waren vooral veel studenten die zich er vestigden maar ook wel een aantal Argentijnen. Zij waren gevlucht voor de dictatuur en toentertijd waren er nog geen asielzoekerscentra.
Kraken – in Amsterdam een fenomeen sinds 1965 – is in de Indische Buurt over komen waaien uit de Dapperbuurt, waar in 1969 in de Von Zesenstraat door ‘Koöperatief Woningburo de Kraker’ het eerste pand in Amsterdam Oost wordt gekraakt. (Krakend) actief in de Dapperbuurt is in de eerste helft van de jaren zeventig actiegroep ‘De Sterke Arm’. Deze actiegroep is afkomstig uit de Socialistische Jeugd, een uit de PSP voortgekomen beweging.
Het kraken in de Indische Buurt vindt zijn hoogtepunt – op een bepaald moment zijn maar liefst 400 panden gekraakt – in de periode rond 1979, na het opkopen van ontwikkelaar Gerard Bakker van een groot aantal verkrotte woningen, met de intentie deze te slopen en te vervangen door koopwoningen. Er is in deze periode (massale kraakactie tegen plan premiekoopwoningen Gerard Bakker op 29 december 1978) niet alleen sprake van het al eerder genoemde kraakspreekuur, maar ook van een kraakcafé, genaamd De Huiskamer, dat gevestigd is op de hoek van de Insulindeweg en de Soerabajastraat. Zelfs is enige tijd sprake van een vanuit krakerskringen georganiseerd alternatief voor het Wijkcentrum, namelijk de Buurtwinkel in de Molukkenstraat. Het adres van het kraakspreekuur verandert regelmatig. Na de Semarangstraat is dat op Baweanstraat 5-huis, later in “De Markies” aan Bankastraat 2 en 1985 in Makassarstraat 86-88. Op Makassarstraat 89 is dan Aktiecafe en Gaarkeuken Het Verre Oosten, ‘politiek café in de indiese buurt’, gevestigd, waar onder andere het blad Bluf verkocht wordt, een woon- en kraakspreekuur is en videoavonden georganiseerd worden. Het café gaat uit van de organisaties Kraakgroep Indische Buurt en Krisiskommittee Indische Buurt.
Wanneer PvdA-wethouder Jan Schaefer in 1979 besluit te voorkomen dat projectontwikkelaar Gerard Bakker ca. 500 opgekochte verkrotte woningen sloopt en ten dele vervangt door koopwoningen, en genoemde woningen namens de Gemeente Amsterdam overneemt, wordt daarmee veel wind uit de zeilen van de kraakbeweging genomen. De verkrotte, gekraakte woningen worden nu grotendeels afgebroken en vervangen door woningbouwverenigingen geëxploiteerde nieuwbouw. De links politieke onderbouwing in het kraken (‘bestrijding van speculanten’) vervalt nu. Wat overblijft zijn de ouderwetse, voor velen minder aansprekende acties tegen te hoge huren – nu gevraagd door woningbouwverenigingen – zoals ze in de jaren twintig en dertig ook al door de C.P.N. gevoerd warden.
Weliswaar worden ook nog wel incidenteel nieuwe woningen van woningbouwverenigingen gekraakt, met als argument algemene strijd tegen het establishement, maar de rond de kraakbeweging gevormde linkse
totaaloppositie verliest duidelijk sterk aan momentum in de buurt. Het kraakcafé weet het nog tot 1989 uit te houden, maar staat dan inmiddels vooral bekend als een plek waar je goedkope drank kunt krijgen (vandaar ook de korte tijd gevoerde naam ‘Café Buiten Westen’). Weliswaar bieden de anti-kernwapenbeweging en enige vakbondacties begin jaren tachtig nog enige natuurlijke binding tussen kraakbeweging en buurtbewoners, maar de in de buurt overblijvende beweging begint nu snel te radicaliseren en in kleinere kernen uiteen te vallen. Het wordt steeds normaler geweld tegen de – ontruimende – politie te gebruiken. Dat geweld wordt door de beweging nu ook gebruikt tegen politieke tegenstanders. Zo wordt burgemeester Ed van Tijn door krakers bespuugd en min of meer fysiek de Staatsliedenbuurt uitgezet in 1984, en verliest de echtgenote van Centrumpartijvoorzitter Janmaat in maart 1986 in Kedichem een been bij een aanslag met een brandbom.
Een bijzondere band met de Indische Buurt zou mogelijk de zogenaamde Revolutionaire Anti-Racistische Actie hebben, ook wel RaRa genaamd. Deze groep, die zich als tegenstander van de Zuid Afrikaanse apartheidsstaat naar haar achterban legitimeert, pleegt vanaf 1985 aanslagen met brandbommen op de Makro, die zich uiteindelijk uit Zuid Afrika terugtrekt. RaRa richt zich ook tegen de Shell. Hierbij worden fosforbommen gebruikt. Op de woningen van de Amsterdamse burgemeester van Tijn en staatssccretaris Kosto worden bomaanslagen gepleegd. Volgens onbevestigde geruchten zou Wijnand Duyvendak bij de activiteiten van RaRa betrokken zijn geweest en ook de in de buurt zeer actieve Hans Krikke (Dagboek van een RaRa-terrorist). Duyvendak trad in 2008 af als kamerlid van GroenLinks weliswaar af wegens deze beschuldigingen, maar ontkent zijn betrokkenheid volledig. Volgens onbevestigde inlichtingen zouden overigens meer activistische Indische Buurtbewoners bij de RaRa-aanslagen, met name op die op de Macro Duivendrecht, betrokken zijn geweest.
Vanaf halverwege jaren negentig wordt het, met name na de opheffing van het Platform tegen Racisme en Fascisme in Amsterdam-Oost (opgericht vanuit Krisiscomité Oost, 1989) in 1997, stiller wat betreft de linkse actie in de Indische Buurt. Dit Platform kent enige bekendheid in de buurt onder ander vanwege het feit dat ze het opneemt voor de Turkse Ulu Camii moskee, wanneer het gebouw aan de Zeeburgerdijk waar deze gemeenschap in samenkomt, op de nominatie staat gesloopt te worden. Enige activisten uit deze en de Vierde Internationale hoek (Peter Posthumus, Jan Müter, Ron Haleber) trachten nog aansluitend de stadsdeelpolitiek te beïnvloeden via Lokaal Belang Zeeburg (1998-2002, met als lijsttrekker voormalig PvdA-raadslid Mustafa Ustalar, die vanwege veel Turkse stemmen als eenmansfractie in de raad gekozen wordt), er zijn nog een paar kraakpanden over, een weggeefwinkel, er wordt nog wat tegen incidenteel opduikende rechtse actievoerders opgetreden – die o.a. de vestiging van pedofielentijdschrift Martijn aan de Minahassastraat komen belegeren.
Een allerlaatste wapenfeit lijkt de uitgave van Huurdersvereniging Oost en Spekulatie Onderzoeks Kollectief in 2010 van de kritische brochure In de lift. Een kritisch perspectief op de gentrificatie van de Amsterdamse Indische Buurt (auteurs Ayelt de Wit en Adam Flintoff). Na het definitief worden van de anti-kraakwet in 2010 lijkt vandaag de dag weinig sprake meer van zichtbaar revolutionair elan in de Indische Buurt. De tijden lijken daarmee veranderd.
ANDERE ARTIKELEN: 2018 Aanzet voor een geschiedenis van de Marokkaanse Indische Buurt 2016 Oproep Steun voor elkaar 2016 Teruggaan of blijven? 2016 Sociale bijdrage supermarket het Lange Mes 2016 Viering 1-jarig bestaan buurthuis Archipel op het Makassarplein 2016 Interview met Mustapha Khaddari 2016 Interview met Jan Beerenhout 2016 Interview met Ahmed Marcouch 2016 Interview met Ahmed El Mesri 2016 Ontroerend afscheid van Rob van Veelen 2016 Het verloren gaan van idealen 2016 Welkom bij de offerfeest maaltijden 2016 Luier van der Laan pleegde zelfmoord door ophanging 2016 Boeken in de Javastraat 2016 Offerfeest voor vluchtelingen en armen 2016 Nu inschrijven taalcursussen Assadaaka! 2016 Bekende Indische Buurters 2016 Uit de geschiedenis van het Ambonplein 2016 Sprokkelingen uit de geschiedenis van het Makassarplein 2011 Cameratoezicht 2009 Radicalisering 2004 Gevoelens van onveiligheid 2004 Belwinkels in de Javastraat 2001 in het ghetto ( ode aan de indische buurt) 2000 De wisselwoningen 1994 Reality-serie Bureau Balistraat 1997 Verslaafde schiet twee agenten neer 1996 Ulu Camii 1995 An Nasr Moskee 1993 De moord op Andre Hartman 1992 Nordholt doet grote hashvangst 1988 Medewerkers bezetten ontmoetingscentrum aan Javaplantsoen 1985 Buikschot 1982 Vijftien jaar cel voor B. uit de Bankastraat 1982 Horrorhuis aan de Kramatweg 1981 Anti-Fascisten tegen Amicales 1980 Enige kraakkranten 1979 Kraakgroep Indische Buurt 1979 De Buurtwinkel 1978 De pyromaan van de Soembawastraat 1978 Anarchistisch Nonnen Front 1977 Heroine 1977 Familiedrama leidt tot hamermoord 1976 Linkse actie 1975 Bordelen en sexadressen in de Indische Buurt 1974 Buikschot uit noodweer 1973 Experiment genezing 1973 Marokkaanse, Tunesische, Spaanse en Turkse buurtgenoten opgelet 1972 Het urinoir aan de Valentijnkade 1971 Leefbaarheidsproblemen van onze buurt 1970 BB - weg ermee! 1970 Auditie voor Hair in het Bavohuis 1969 Het grootste bejaardenhuis van Nederland 1967 Etage brandt uit in de Ternatestraat 1966 1966: 8 kleuterscholen, 19 lagere scholen en 10 scholen voor voortgezet onderwijs 1965 Outsiders in de Archipel 1964 Boer Koekoek in de Indische Buurt 1964 Doopsgezind Jeugdhonk in de Tweede Atjehstraat 1964 Moord in de Perlakstraat 1961 C.P.N. demonstreert tegen atoombewapening 1960 Ernstig tramongeval 1960 Ontploffing op het Ceramplein 1959 Met getrokken pistool op de Valentijnkade 1958 Boenen ter ere Gods 1958 EVC-man afgetuigd in telefooncel 1957 Een verhoord gebed in de Gorontalostraat 1955 Jaap Brandenburg spreekt in de Archipel 1954 Europese Defensie gemeenschap = fascisme 1952 Hand verloren aan de Riouwstraat 1951 Militaire oefeningen in de Indische Buurt 1950 Overtreding van het hamsterverbod 1950 Jopie en Louis Agterberg en Frantiszek Janiga 1949 Wielerronde Indische Buurt 1949 Dienstweigering aan de Gorontalostraat 1948 Koningin Juliana bezoekt de Indische Buurt 1948 Waarheidswinkel 1946 Herbegraving Jelle Posthuma 1945 Meester Padding 1945 Ontspanningsvereniging Flevo 1945 Schietpartij op de Dam 1945 Katja, beul van Vught 1944 Hongerwinter 1943 N.S.B.-ers 1943 Bommen op de Eltheto! 1942 Max Blokzijl spreekt 1942 Jeugdstorm marcheert! 1942 Zum Stehlen ausgeschickt 1941 Moord in de Javastraat 1941 Februaristaking in de Indische Buurt 1941 De Veemarkt veroverd op de Joden! 1941 W.A. actief in de Javastraat 1941 De vermoording van de Joodse Indische Buurt 1941 Ds. Tonnon 1941 De verwijdering van Joodse leerlingen van de Ambachtschool aan het Timorplein 1940 Bommen op de buurt 1940 Zwartepoorte kampioen... 1940 Inzameling voor gebombardeerd Rotterdam 1940 Oorlog in de Indische Buurt 1939 Shell Sportpark 1939 Pontificale hoogmis 1938 Het oude Zeeburg verdwijnt 1937 Jeugddag Indische Buurt 1937 Tuchteloze jeugd 1937 Razzia in de Padangstraat 1936 RK vroedvrouwen 1936 Revolutiebouw 1935 Fietsplaatjes 1935 Een tweede wijkpredikant voor de Elthetokerk 1935 De Rimboe wordt Huize Ambon 1935 Don Bosco-huis 1934 Het mastenbos aan de Insulindeweg 1934 Amsterdamsch Genootschap voor Werkverschaffing voor Onvolwaardigen 1934 Weigering Wilhelmus te zingen 1933 Het Thälmann-huis 1933 Pastoor van der Wiel 1933 Drie Duitsers 1933 Gered uit de greep van Hitler 1933 Clubgebouw Archipel 1933 Centraal Comité tegen de Radiowoeker versus Radiocentrale Broertjes 1932 Liefdesdrama in de Minahassastraat 1932 Liefdestwist? 1932 Werkloozen Strijd Comité Obistraat 1932 Agitprop vanuit de Minahassastraat 1932 Brief van een Roomsch kameraadje 1932 Samuel Verdoner, de laatste gazzen van de Indische Buurt 1931 Hersteld Luthers aan de Toministraat 1931 Rotte vis 1931 Iepen 1931 Eigenaar steenloods velt steenzetter met hamer 1931 Verkiezingsstrijd tussen C.H.U. en A.R.P. 1931 Brand in de Javastraat 1931 Optreden van Corry Vonk in het Bavohuis 1931 Het massaal spreekkoor 1930 De Nederlandse vlag misbruikt 1930 Het jonge Pieter Jellen-werk 1930 Pater Bijlhout gaat naar de Oost 1930 Joyriding 1930 Politietoezicht 1930 Gereformeerd 1930 De markt in de Javastraat 1930 Een bibliotheek voor de Indische Buurt 1930 Onhoudbare toestand bij tunnel Zeeburgerdijk 1929 Lourdes 1929 Vrijgekocht door missievriendjes 1929 Aanhouding diamantbewerker in Ombilinstraat 1929 Moord in de Gerardus Majella 1929 Venters zien geen uitweg 1929 Consultatiebureau aan de Baweanstraat 1928 Niasplein wordt Makassarplein 1928 Esperantovereniging Tagigas en l'Oriento 1928 Rechouwous-jeugd op stap 1928 Gebouw de Schakel 1928 Blind 1927 Buurtvereniging Ceram 1927 Verzuiling in het jeugdwerk 1927 Onmin in de Boetonstraat 1927 Bakkers 1927 De voorlopers van de A.H. Gerhardschool 1927 Rechercheur Kok: de eerste drugsdode in de Indische Buurt 1926 Afsluiting van de Diemerdijk 1926 Schutting 1926 Opening R.K. meisjesschool Ambonplein 1926 Het lokaal van het Leger des Heils 1926 Een wandeling door de nieuwe 'Archipelwijk' 1925 Het Zeeburgerdorp 1925 Demping van de Polderwetering 1925 Wijding 1925 Rechouwous, de Joodsche Vereeniging voor de Indische Buurt 1925 Geen man, geen cent voor het leger 1925 De rode vlag vanuit Niasstraat 61 1925 Groepsgebouw de Toorts 1925 Jan Ceton, onderwijzer aan de Bankastraat, communist 1924 Elthetokerk, bouw en opening 1924 Nieuwe straten 1924 De aanleg van de Riouwstraat 1924 Winkelweek Indische Buurt 1924 De oprichting van de Eerste Elthetoschool aan de Riouwstraat 1922 Premiewoningen voor arbeiders 1921 Een jongen, die een meisje bleek 1921 De storm 1921 Het Java-Kwartier 1921 Christelijke propaganda 1920 Een gouden swastika voor mevrouw Vrij 1920 Kinderspel in de jaren tien en twintig 1919 Moord in de Djambistraat 1918 Brand bij café Koopmans 1918 De aanleg van het Zuiderzeepark 1917 Broodoproer en revolutie 1917 Militairen maken de buurt onveilig 1917 Abortus aan de Zeeburgerdijk 1916 Zeeburgerkermis 1916 Onteigening bouwgronden 1915 Slaat den smeris dood 1914 Mene Tekel 1914 De Wild-West-Show van Texas-Tex 1914 Het noodziekenhuis aan de Zeeburgerdijk 1913 Nieuwe tramplannen 1913 Het Bavohuis 1912 Wijkgebouw Eltheto: de eerste jaren 1911 De Berlageblokken 1911 Eigen Haard bouwt Lombokstraat, Lampongstraat en Padangstraat 1911 Vereeniging voor onderwijs op Gereformeerde Grondslag 1911 Nieuw stratenplan 1911 De blindeninrichting aan de Celebesstraat 1909 De communistische Indische Buurt 1908 Jacob Pierik verdrinkt 1908 De bouwmaatschappij tot verkrijging van eigen woningen 1907 Smit springt uit het raam 1906 Stadstrand 1906 De Sabbathpaal op de Zeeburgerdijk 1905 Balistraat 48 1905 Fietsverbod 1905 Smokkelroute Zeeburgerdijk 1905 Uitslag eerste verkiezingen Indische Buurt 1905 Zweminrichting aan het Nieuwe Diep 1905 Theosofische Uitgeverszaak "Gnosis" 1903 Nieuw Muiderpoortstation 1903 Kinderlokker 1903 Moord in de Celebesstraat 1903 Derde Ambachtschool aan het Timorplein 1903 Politie in de Indische Buurt 1903 Dagpauwoog 1902 Een tramritje 1902 Arabieren 1902 Doorgang Eerste van Swindenstraat-Javastraat 1902 Relletjes in de Javastraat 1902 Illegaal caféwezen 1901 Een wandeling met Jac. P. Thijsse 1901 De wielerbaan 1900 Bierdrinkende jeugd 1900 Een nieuwe school aan de Bankastraat 1899 Snorrende kogel 1897 Floretstoot door het hoofd 1897 Bouw van de Indische Buurt 1895 De lijnbaan 1894 Halte Zeeburgerdijk 1893 Vereeniging buiten de Muiderpoort 1891 Vingertop 1890 Civiele werken rond de Zeeburgerdijk 1889 De tramomnibus 1889 Zeearend aan de Zeeburgerdijk 1887 Hotel Zeeburg 1886 Het tweede abbatoir 1886 Ergerlijk dronkemanstoneel 1882 Een dierenvriend 1881 De eerste scholen aan de Zeeburgerdijk 1881 Onzedelijke taferelen 1881 Een drankzuchtig hoekje 1880 Ringslangen 1880 Onderweg Zeeburgerdijk bestraat 1877 Een wandeling 1877 Spoorwegongeluk aan de Zeeburgerdijk 1877 Verplaatsing van de Veemarkt 1876 Gemeente Nieuwer-Amstel, Gemeente Diemen, Gemeente Amsterdam 1862 De Zeeburgerdijk als vuilnisbelt 1854 Driedubbele moord aan de Ringdijk 1844 Revolutionair aan de Oetewaelerweg 1804 Harddraverij 1761 De proef van de cole ANTIPIRIQUE 1756 Runderpest in Zeeburg 1744 Buitenplaats te huur aan de Hogendyk 1739 Een vondeling aan de Hogedijk 1733 Paalworm 1733 Oude Geele Vliegende Haerige Windhond 1714 Opening Joodse begraafplaats 1681 Verslibbing 1663 Herberg Zeeburg 1651 De Zeeburgerdijk breekt door 1647 Herberg 't Vosje 1631 Watermolen en gemaal 1563 Mijlpaal 1328 Outersdorp 1307 Zeeburgerdijk was Sint Anthonisdijk
Indische Buurt 