NIEUW! Lees ook de Geschiedenis van de Dapperbuurt!
Al vroeg in de jaren twintig begint predikant A.G.H. van Hoogenhuyze geld in te zamelen voor de bouw van een eigen kerk in de Indische Buurt. Op dat moment komt de Nederlands Hervormde Gemeente nog samen in het wijkgebouw aan de Javastraat. Eind 1924 is inmiddels fl. 11.400 opgehaald, wat zeer ruim onvoldoende is om ook maar aan de bouw van een echte kerk te gaan denken. Wel gaat inmiddels de uitwerking van de plannen van architect G. Kruijswyk verder. De kerk zal tot stand komen op hoek (zuidelijke) Insulindeweg en Kramatweg, tegenover het Javaplantsoen. De plannen worden begin 1926 door de Schoonheidscommissie goedgekeurd en de kerk kan dus – bij voldoende middelen! – gebouwd worden.
In mei 1926 is nog steeds maar fl. 30.000,- opgehaald. Van Hoogenhuyze schrijft nu – in navolging van een initiatief van ds. J.W.P. le Roy te Sloterdijk (Jeruzalemkerk) – een brochure met als thema: Een stad van 60.000 inwoners zonder kerk. Dit slaat dan – enigszins chargerend – op de Indische Buurt, alhoewel daar zowel een Rooms-Katholieke (Bavohuis) als Nederlands Hervormde noodkerk (Elthetogebouw aan de Javastraat) aanwezig zijn. In de brochure, die aan 10.000 Nederlands Hervormde adressen wordt verzonden – stelt Van Hoogenhuyze dat de Rooms Katholieken inmiddels al fl. 300.000,- hebben opgehaald voor hun geplande Gerardus Majellakerk aan het Ambonplein, en dat de Nederlands Hervormden dus sterk achterblijven. Om toch aan voldoende middelen te komen is er nu een initiatief genomen om rond de kerk op particulier initiatief een 19-tal huizen te laten bouwen, met in totaal 76 woningen. Uit de exploitatie van deze huizen, die verhuurd zullen worden aan belangstellende Nederlands Hervormde gezinnen, zal de bouw van de kerk bekostigd kunnen worden. Huurders krijgen bovendien bij een kleine verhoging van de huurprijs per gezin twee vaste zitplaatsen in de nieuw te bouwen kerk. Verder roept Van Hoogenhuyze de lezers op om ruimhartig te storten.
Dankzij de bekendheid die door de media aan de brochure wordt gegeven, begint de geldbron definitief stromen. Van Hoogehuyze haalt in de eerste weken ruim fl. 5.000 op. Dan verschijnt er een belangrijk bericht in de media, wat vermoedelijk ook andere gevers over de streep trekt. De 68-jarige Koningin-Moeder Emma stelt een belangrijke som gelds beschikbaar voor de bouw van de Elthetokerk. Begin juni 1926 is volgens berichten van Van Hoogenhuyze inmiddels fl. 40.000 opgehaald, enige weken later is dat een kleine fl. 50.000,-. Gestaag spaart men door. In november 1926 is fl. 60.000,- opgehaald. Een belangrijke gift van fl. 15.000 die maand maakt dat meer dan de helft van het benodigde bedrag voor de bouwgrond en bouwkosten (totaal fl. 125.000 – fl. 150.000) inmiddels bij elkaar is.
Niet iedereen is zo enthousiast over de kerkelijke ontwikkelingen in Amsterdam. Er worden weliswaar pogingen ondernomen nieuwe kerken te bouwen, maar anderzijds loopt de kerkgang in de binnenstad – bijvoorbeeld de Oude en de Zuiderkerk, en ook de Noorderkerk – sterk terug. Predikant W.A. Hoek, vaste scribent in het Algemeen Dagblad en van de Ethische richting (waar de Elthetokerk de Confessionele richting vertegenwoordigt), betwijfelt bovendien in een artikel in het Algemeen Weekblad voor Christendom en Cultuur of de nieuw te bouwen Elthetokerk niet te sterk zal concurreren met de in 1892 voltooide Muiderkerk aan de Linnaeusstraat, die ook al niet al te intensief gebruikt wordt. Hij houdt zijn hart voor de gezamenlijke toekomst van beide kerken vast.
In januari 1927, als ruim fl. 80.000,- ingezameld is, doet ds. Van Hoogenhuyze nog eens een krachtige oproep in de landelijke media de resterende fl. 45.000,- bijeen te brengen. Inmiddels zijn voor het nieuwe kerkgebouw ook al geschenken ontvangen, zoals een kanselbijbel van de Bond van Gereformeerde Jongeren (een Nederlands Hervormde confessionele vereniging), een zilveren avondmaalstel door de meisjesvereniging Eltheto en de eerste paal van het gebouw door een handelaar in heipalen. Het gaat nu niet hard meer met het inzamelen. In september 1927 is fl. 90.000,- bij elkaar. Ds. van Hoogenhuyze organiseert daarom nu als nieuw inzamelingsinitiatief, samen met twee andere Amsterdamse Nederlands Hervormde aspirant-kerkbouwers (de eerder genoemde ds. J.W.P. le Roy van de te bouwen Jeruzalemkerk, en ds. M.J.A. de Vrijer van de te bouwen Willem de Zwijgerkerk), een zogenaamde drie-kerken-bazar. Deze vindt in het Paviljoen in het Vondelpark plaats en duurt drie dagen. Van Hoogenhuyze opent de bazar op 7 november 1927 met een ernstig waarschuwend word:
De godsdienstloosheid, de sectegeest, de invloed der Roomsche kerk, nemen hand over hand toe. Daartoe heeft ‘s Heeren kerk te doen wat zij kan in een van God vervreemde wereld voor de prediking van het Evangelie.
De 3-kerkenbazar levert maar liefst fl. 30.000,- (fl. 10,000 per kerk) op en de bouwcommissie besluit het er op te wagen. In december 1927 deelt ds. van Hoogenhuyze in het Kerkbeurtenblad mede dat kerkbouw van de Elthetokerk binnenkort zal worden aanbesteed. Te verwachten kosten zijn fl. 150.000,-; het ontbrekende bedrag zal door een hypothecaire lening worden aangevuld. Halverwege 1928 wordt de bouw van een centraal verwarmde kerk (850-900 zitplaatsen) met kosterswoning definitief gegund aan aannemer De Vries te Purmerend voor het niet tegenvallend bedrag van fl. 116.490. De kerk, waarvan de bouw in juli begint, moet volgens contract binnen een jaar worden gebouwd en op woensdag 1 mei 1929 ingewijd.
In juli beginnen de werkzaamheden en op 15 september 1928 wordt, na het zingen van het eerste vers van Psalm 103, in een muur van het nieuwe gebouw door ds. van Hoogenhuyze onder zeer veel belangstelling – waaronder gemeenteleden en tal van predikanten – een gedenksteen in de muur ingemetseld. Hierop is de tekst te lezen:
Door de offervaardigheid der gemeente in de jaren 1923-1928 is de Ned. Herv. Elthetokerk gebouwd kunnen worden, waarvan op 15 september 1928 deze gedenksteen is geplaatst door Ds. A.G.H. van Hoogenhuyze.
Inmiddels blijven de giften binnendruppelen – waaronder een gift van maar liefst honderd gouden tientjes door de al eerder genoemde Bond van Gereformeerde Jongeren, ter gelegenheid van haar eerste lustrum in oktober 1928.
De bouwer haalt de gestelde opleverdatum van 1 mei 1929 niet. Pas op 20 september 1929 wordt de kerk geopend, maar wel in tegenwoordigheid van niemand minder dan Koningin Wilhelmina en prinsgemaal Hendrik. Gemeenteleden uit de buurt – en ook de bezitters van vaste plaatsen – zijn hierbij overigens niet welkom. Alle 900 plaatsen zijn – wegens het koninklijk bezoek – voor gasten gereserveerd. Dit levert – niet onbegrijpelijk – ongenoegen op bij de gemeenteleden, wat onder andere tot ingezonden brieven in kranten leidt.
Op vrijdag 20 september is het dan zo ver. Het koninklijk paar wordt door voorzitter van de kerkeraad dr. W. van Limburgh en de voorzitter van de kerkelijke commissie A.J. Breda Kleinenberg ontvangen. Andere hoogwaardigheidsbekleders zijn o.a. de Commissaris van de Koningin van Noord-Holland en de Minister van Justitie. Van Hoogenhuyze houdt de openingsrede, waarin hij in het bijzonder aan de traditionele band van de Hervormde Gemeente en het Koningshuis refereert. Hierna wijdt hij het Godshuis in; aansluitend tekenen Koningin Wilhelmina en Prins Hendrik een speciaal daartoe vormgegeven oorkonde. Tenslotte draagt Van Hoogenhuyze het gebouw over aan de kerkeraad via de overhandiging van een bos sleutels, liggend op een kussen en bijeengehouden door een oranje lint. Met het zingen van Psalm 72 vers 11 wordt de plechtige bijeenkomst beëindigd. De openingsplechtigheid wordt ook door de nationale radio uitgezonden.
In dit gebouw hoek op de hoek van de Insulindeweg en de Kramatstraat zal de Elthetogemeente meer dan 60 jaar bijeenkomen. Alhoewel begin jaren zeventig a gesproken wordt over sluiting van de Elthetokerk, weet de gemeente het nog lang vol te houden in haar oude gebouw. In 1992 wordt het gebouw uiteindelijk gesloopt en verhuist de gemeente naar het wijkgebouw aan de Javastraat. Dit gebouw is de afgelopen jaren inmiddels uitgebreid gerenoveerd en definitief omgebouwd tot een kerkgebouw.
ANDERE ARTIKELEN: 2018 Aanzet voor een geschiedenis van de Marokkaanse Indische Buurt 2016 Oproep Steun voor elkaar 2016 Teruggaan of blijven? 2016 Sociale bijdrage supermarket het Lange Mes 2016 Viering 1-jarig bestaan buurthuis Archipel op het Makassarplein 2016 Interview met Mustapha Khaddari 2016 Interview met Jan Beerenhout 2016 Interview met Ahmed Marcouch 2016 Interview met Ahmed El Mesri 2016 Ontroerend afscheid van Rob van Veelen 2016 Het verloren gaan van idealen 2016 Welkom bij de offerfeest maaltijden 2016 Luier van der Laan pleegde zelfmoord door ophanging 2016 Boeken in de Javastraat 2016 Offerfeest voor vluchtelingen en armen 2016 Nu inschrijven taalcursussen Assadaaka! 2016 Bekende Indische Buurters 2016 Uit de geschiedenis van het Ambonplein 2016 Sprokkelingen uit de geschiedenis van het Makassarplein 2011 Cameratoezicht 2009 Radicalisering 2004 Gevoelens van onveiligheid 2004 Belwinkels in de Javastraat 2001 in het ghetto ( ode aan de indische buurt) 2000 De wisselwoningen 1994 Reality-serie Bureau Balistraat 1997 Verslaafde schiet twee agenten neer 1996 Ulu Camii 1995 An Nasr Moskee 1993 De moord op Andre Hartman 1992 Nordholt doet grote hashvangst 1988 Medewerkers bezetten ontmoetingscentrum aan Javaplantsoen 1985 Buikschot 1982 Vijftien jaar cel voor B. uit de Bankastraat 1982 Horrorhuis aan de Kramatweg 1981 Anti-Fascisten tegen Amicales 1980 Enige kraakkranten 1979 Kraakgroep Indische Buurt 1979 De Buurtwinkel 1978 De pyromaan van de Soembawastraat 1978 Anarchistisch Nonnen Front 1977 Heroine 1977 Familiedrama leidt tot hamermoord 1976 Linkse actie 1975 Bordelen en sexadressen in de Indische Buurt 1974 Buikschot uit noodweer 1973 Experiment genezing 1973 Marokkaanse, Tunesische, Spaanse en Turkse buurtgenoten opgelet 1972 Het urinoir aan de Valentijnkade 1971 Leefbaarheidsproblemen van onze buurt 1970 BB - weg ermee! 1970 Auditie voor Hair in het Bavohuis 1969 Het grootste bejaardenhuis van Nederland 1967 Etage brandt uit in de Ternatestraat 1966 1966: 8 kleuterscholen, 19 lagere scholen en 10 scholen voor voortgezet onderwijs 1965 Outsiders in de Archipel 1964 Boer Koekoek in de Indische Buurt 1964 Doopsgezind Jeugdhonk in de Tweede Atjehstraat 1964 Moord in de Perlakstraat 1961 C.P.N. demonstreert tegen atoombewapening 1960 Ernstig tramongeval 1960 Ontploffing op het Ceramplein 1959 Met getrokken pistool op de Valentijnkade 1958 Boenen ter ere Gods 1958 EVC-man afgetuigd in telefooncel 1957 Een verhoord gebed in de Gorontalostraat 1955 Jaap Brandenburg spreekt in de Archipel 1954 Europese Defensie gemeenschap = fascisme 1952 Hand verloren aan de Riouwstraat 1951 Militaire oefeningen in de Indische Buurt 1950 Overtreding van het hamsterverbod 1950 Jopie en Louis Agterberg en Frantiszek Janiga 1949 Wielerronde Indische Buurt 1949 Dienstweigering aan de Gorontalostraat 1948 Koningin Juliana bezoekt de Indische Buurt 1948 Waarheidswinkel 1946 Herbegraving Jelle Posthuma 1945 Meester Padding 1945 Ontspanningsvereniging Flevo 1945 Schietpartij op de Dam 1945 Katja, beul van Vught 1944 Hongerwinter 1943 N.S.B.-ers 1943 Bommen op de Eltheto! 1942 Max Blokzijl spreekt 1942 Jeugdstorm marcheert! 1942 Zum Stehlen ausgeschickt 1941 Moord in de Javastraat 1941 Februaristaking in de Indische Buurt 1941 De Veemarkt veroverd op de Joden! 1941 W.A. actief in de Javastraat 1941 De vermoording van de Joodse Indische Buurt 1941 Ds. Tonnon 1941 De verwijdering van Joodse leerlingen van de Ambachtschool aan het Timorplein 1940 Bommen op de buurt 1940 Zwartepoorte kampioen... 1940 Inzameling voor gebombardeerd Rotterdam 1940 Oorlog in de Indische Buurt 1939 Shell Sportpark 1939 Pontificale hoogmis 1938 Het oude Zeeburg verdwijnt 1937 Jeugddag Indische Buurt 1937 Tuchteloze jeugd 1937 Razzia in de Padangstraat 1936 RK vroedvrouwen 1936 Revolutiebouw 1935 Fietsplaatjes 1935 Een tweede wijkpredikant voor de Elthetokerk 1935 De Rimboe wordt Huize Ambon 1935 Don Bosco-huis 1934 Het mastenbos aan de Insulindeweg 1934 Amsterdamsch Genootschap voor Werkverschaffing voor Onvolwaardigen 1934 Weigering Wilhelmus te zingen 1933 Het Thälmann-huis 1933 Pastoor van der Wiel 1933 Drie Duitsers 1933 Gered uit de greep van Hitler 1933 Clubgebouw Archipel 1933 Centraal Comité tegen de Radiowoeker versus Radiocentrale Broertjes 1932 Liefdesdrama in de Minahassastraat 1932 Liefdestwist? 1932 Werkloozen Strijd Comité Obistraat 1932 Agitprop vanuit de Minahassastraat 1932 Brief van een Roomsch kameraadje 1932 Samuel Verdoner, de laatste gazzen van de Indische Buurt 1931 Hersteld Luthers aan de Toministraat 1931 Rotte vis 1931 Iepen 1931 Eigenaar steenloods velt steenzetter met hamer 1931 Verkiezingsstrijd tussen C.H.U. en A.R.P. 1931 Brand in de Javastraat 1931 Optreden van Corry Vonk in het Bavohuis 1931 Het massaal spreekkoor 1930 De Nederlandse vlag misbruikt 1930 Het jonge Pieter Jellen-werk 1930 Pater Bijlhout gaat naar de Oost 1930 Joyriding 1930 Politietoezicht 1930 Gereformeerd 1930 De markt in de Javastraat 1930 Een bibliotheek voor de Indische Buurt 1930 Onhoudbare toestand bij tunnel Zeeburgerdijk 1929 Lourdes 1929 Vrijgekocht door missievriendjes 1929 Aanhouding diamantbewerker in Ombilinstraat 1929 Moord in de Gerardus Majella 1929 Venters zien geen uitweg 1929 Consultatiebureau aan de Baweanstraat 1928 Niasplein wordt Makassarplein 1928 Esperantovereniging Tagigas en l'Oriento 1928 Rechouwous-jeugd op stap 1928 Gebouw de Schakel 1928 Blind 1927 Buurtvereniging Ceram 1927 Verzuiling in het jeugdwerk 1927 Onmin in de Boetonstraat 1927 Bakkers 1927 De voorlopers van de A.H. Gerhardschool 1927 Rechercheur Kok: de eerste drugsdode in de Indische Buurt 1926 Afsluiting van de Diemerdijk 1926 Schutting 1926 Opening R.K. meisjesschool Ambonplein 1926 Het lokaal van het Leger des Heils 1926 Een wandeling door de nieuwe 'Archipelwijk' 1925 Het Zeeburgerdorp 1925 Demping van de Polderwetering 1925 Wijding 1925 Rechouwous, de Joodsche Vereeniging voor de Indische Buurt 1925 Geen man, geen cent voor het leger 1925 De rode vlag vanuit Niasstraat 61 1925 Groepsgebouw de Toorts 1925 Jan Ceton, onderwijzer aan de Bankastraat, communist 1924 Elthetokerk, bouw en opening 1924 Nieuwe straten 1924 De aanleg van de Riouwstraat 1924 Winkelweek Indische Buurt 1924 De oprichting van de Eerste Elthetoschool aan de Riouwstraat 1922 Premiewoningen voor arbeiders 1921 Een jongen, die een meisje bleek 1921 De storm 1921 Het Java-Kwartier 1921 Christelijke propaganda 1920 Een gouden swastika voor mevrouw Vrij 1920 Kinderspel in de jaren tien en twintig 1919 Moord in de Djambistraat 1918 Brand bij café Koopmans 1918 De aanleg van het Zuiderzeepark 1917 Broodoproer en revolutie 1917 Militairen maken de buurt onveilig 1917 Abortus aan de Zeeburgerdijk 1916 Zeeburgerkermis 1916 Onteigening bouwgronden 1915 Slaat den smeris dood 1914 Mene Tekel 1914 De Wild-West-Show van Texas-Tex 1914 Het noodziekenhuis aan de Zeeburgerdijk 1913 Nieuwe tramplannen 1913 Het Bavohuis 1912 Wijkgebouw Eltheto: de eerste jaren 1911 De Berlageblokken 1911 Eigen Haard bouwt Lombokstraat, Lampongstraat en Padangstraat 1911 Vereeniging voor onderwijs op Gereformeerde Grondslag 1911 Nieuw stratenplan 1911 De blindeninrichting aan de Celebesstraat 1909 De communistische Indische Buurt 1908 Jacob Pierik verdrinkt 1908 De bouwmaatschappij tot verkrijging van eigen woningen 1907 Smit springt uit het raam 1906 Stadstrand 1906 De Sabbathpaal op de Zeeburgerdijk 1905 Balistraat 48 1905 Fietsverbod 1905 Smokkelroute Zeeburgerdijk 1905 Uitslag eerste verkiezingen Indische Buurt 1905 Zweminrichting aan het Nieuwe Diep 1905 Theosofische Uitgeverszaak "Gnosis" 1903 Nieuw Muiderpoortstation 1903 Kinderlokker 1903 Moord in de Celebesstraat 1903 Derde Ambachtschool aan het Timorplein 1903 Politie in de Indische Buurt 1903 Dagpauwoog 1902 Een tramritje 1902 Arabieren 1902 Doorgang Eerste van Swindenstraat-Javastraat 1902 Relletjes in de Javastraat 1902 Illegaal caféwezen 1901 Een wandeling met Jac. P. Thijsse 1901 De wielerbaan 1900 Bierdrinkende jeugd 1900 Een nieuwe school aan de Bankastraat 1899 Snorrende kogel 1897 Floretstoot door het hoofd 1897 Bouw van de Indische Buurt 1895 De lijnbaan 1894 Halte Zeeburgerdijk 1893 Vereeniging buiten de Muiderpoort 1891 Vingertop 1890 Civiele werken rond de Zeeburgerdijk 1889 De tramomnibus 1889 Zeearend aan de Zeeburgerdijk 1887 Hotel Zeeburg 1886 Het tweede abbatoir 1886 Ergerlijk dronkemanstoneel 1882 Een dierenvriend 1881 De eerste scholen aan de Zeeburgerdijk 1881 Onzedelijke taferelen 1881 Een drankzuchtig hoekje 1880 Ringslangen 1880 Onderweg Zeeburgerdijk bestraat 1877 Een wandeling 1877 Spoorwegongeluk aan de Zeeburgerdijk 1877 Verplaatsing van de Veemarkt 1876 Gemeente Nieuwer-Amstel, Gemeente Diemen, Gemeente Amsterdam 1862 De Zeeburgerdijk als vuilnisbelt 1854 Driedubbele moord aan de Ringdijk 1844 Revolutionair aan de Oetewaelerweg 1804 Harddraverij 1761 De proef van de cole ANTIPIRIQUE 1756 Runderpest in Zeeburg 1744 Buitenplaats te huur aan de Hogendyk 1739 Een vondeling aan de Hogedijk 1733 Paalworm 1733 Oude Geele Vliegende Haerige Windhond 1714 Opening Joodse begraafplaats 1681 Verslibbing 1663 Herberg Zeeburg 1651 De Zeeburgerdijk breekt door 1647 Herberg 't Vosje 1631 Watermolen en gemaal 1563 Mijlpaal 1328 Outersdorp 1307 Zeeburgerdijk was Sint Anthonisdijk
Indische Buurt 