De Sabbathpaal op de Zeeburgerdijk

NIEUW! Lees ook de Geschiedenis van de Dapperbuurt!

Uit De Tijd, 1906

Naar wij vernemen zijn door de besturen der beide Israelietische gemeenten hier ter stede den laatsten tijd pogingen in het werk gesteld om de z.g. “Sabbaths”- of “Jodenkettingen” te doen vervangen door afsluitingen van meer practischen aard. Waar de beteekenis der Joodenkettingen voor velen onzer lezers wellicht onbekend zal zijn, deze voorwerpen zelfs nimmer door hen werden opgemerkt, laten we hier eenige bijzonderheden daaromtrent volgen.

De Joodsche wet verbiedt den Israëlieten op den Sabbath het vervoer van zaken, naar plaatsen, buiten de gemeente gelegen. Toen de stad, vele jaren geleden, nog in het bezit was van barrieres, golden deze als de grens, waardoor de bewoonde kom werd omsloten; doch bij het verdwijnen dezer barrieres moest worden omgezien naar middelen, waarmede zoo noodig de stad voor Israelieten kon worden afgesloten.

(Dit Israelietische wetsvoorschrift, breedvoerig omschreven in den Talmud, geldt voor alle plaatsen. De afsluitingen behoeven echter niet overal te worden aangebracht, omdat in vele gemeenten de natuurlijke grenzen, als rivieren, kanalen, singels, enz. als zoodanig dienst doen en derhalve kunstmatige grensafsluitingen overbodig maken. Het aanbrengen van een eenvoudige aanduiding is niet voldoende; de wet vereischt een zoodanig middel, dat hiermede het grondgebied, liggende binnen het stadsgedeelte der gemeente, kan worden afgesloten van het daar buiten liggende terrein.

Omstreeks de jaren 1863-1864 voerde het toenmalige rabbinaat kettingen in, die bevestigd werden aan de vaste bruggen bij het Leidsche Boschje (zijnde Leidscheplein) en het Westeinde. Men vindt ze daar netjes opgerold, voorzien van een slot. Het spreekt vanzelf, dat ze als afsluitmiddel nooit werden gebruikt; dit zou door de gemeentelijke autoriteiten nimmer zijn veroorloofd en het was voor de Israelieten overigens voldoende, dat de kettingen voor het doel zouden kunnen worden aangewend. Het Gemeentebestuur uit die dagen had er niet het minste bezwaar tegen, dat aldus voor de Israelieten zichtbare afsluitingen werden aangebracht en aan de voorschriften van de Joodsche wet zou worden voldaan. Geen Israeliet mag op den Sabbath deze kettingen passeeren, tenzij hij volstrekt niets bij zich draagt, uitgezonderd de noodzakelijkste kleedingstukken; een parapluie bijv. wordt echter daartoe niet gerekend. Doet hij dit wel, dan overtreedt hij het gebod, dat duidelijk voorschrijft, geen voorwerpen van afgesloten gebied te vervoeren en omgekeerd.

Het laat zich begrijpen dat bij de groote uitbreiding van de stad en de Israelitiesche bevolking, het betrekkelijk kleine gebied, binnen de kettingen gelegen, ernstige bezwaren begint op te leveren. Het is thans toch voor een Israeliet op den Sabbath in vele gevallen ondoenlijk zich aan het voorschrift te houden, daar ij van de oude stad zich op dien dag niet naar de nieuwe kan begeven, noch omgekeerd, tenzij hij den ketting voorbijgaat met geen enkel voorwerp bij zich, dat niet tot zijn kleeding behoort.

Met het ook op deze bezwaren hebben de besturen der Israel. gemeenten getracht, de thans nog geldende grenzen te doen vervallen en derhalve een aanzienlijk grondgebied bij de bebouwde kom te trekken, zooals die tot heden werd beschouwd. Het aanbrengen van een nieuwen grens achtte men zeer gemakkelijk, waar bij den tegenwoordigen toestand der gemeente alweder kon worden gemaakt van een watergordel (natuurlijke grens) die slechts op vier punten wordt onderbroken, t.w. aan den Amstelveenschen weg, aan den Amsteldijk, aan de Weesperzijde en aan de Zeeburgerdijk.

Aanvankelijk hoopte men van het gemeentebestuur de toestemming te verkrijgen zich te bedienen van de trampalen, door bijv. een draad over den weg te spannen en aldus een soort poort te vormen; doch deze oplossing van de zaak mislukte, doordat hiertegen een onoverkomelijk bezwaar rees: de jaagpaden, o.a. langs den Amstel, moeten geheel vrij en onbelemmerd blijven.

Toen werd in overweging gegeven hekjes aan te brengen, die in elkaar kunnen worden geschoven, wat voor het vrije verkeer langs de wegen geen ongemakken zou veroorzaken. Waar dit mogelijk zou zijn aan de Amsteldijk en Amstelveenschen weg, is het onmoogelijk aan de Weesterzijde bij Schollenbrug en aan den Zeeburgerdijk, waar men zich bevindt op rijksgebied, en daarenboven te maken krijgt met polderbesturen.

Waar de Israel. kerkbesturen alsdus stuiten op moeilijkheden is besloten, voorlopig alls bij het oude te laten en de “jodenkettingen” te handhaven in afwachting van dagen, waarin verandering beter dan thans mogelijk zal blijven.

Uiteindelijk zullen de Sabbattskettingen wel degelijk geplaatst worden aan de Zeeburgerdijk, in de vorm van hekken die op hun beurt weer opgevouwen zijn weggeborgen in stevige ijzeren cylinders, bij de barakken van de in 1916-1917 verrezen quarantaine-inrichting Huis Zeeburg. De vrij zware reservoir-cylinder (aan de Zeeburgerdijk zijn er twee) is steeds geplaatst aan de linkerkant van de weg, en daar tegenover is een smallere aangebracht, die als hekpost zou kunnen dienen. De bermen van de weg hebben een zichtbare hekafsluiting. De zorg voor de Sabbattsketting behoort bij de Portugees-Joodse Gemeente. In ieder geval zijn in 1923 en mogelijk nog in 1939 Sabbathskettingen in Sabbathpalen aan de Zeeburgerdijk aanwezig.

De meeste Sabbathpalen zijn door de Nationaal-Socialisten vernietigd, maar hier en daar, zoals aan de Amstel (hoek Kalfjeslaan), is er nog een over. Overigens schaftte de Opperrabijn Schuster in 1972 de ‘eroev’ (het door de Sabbathsketting omsloten gebied) voor Amsterdam af. Sinds 2008 is echter weer een ‘eroev’ ingesteld die een groot deel van Amsterdam en Amstelveen beslaat. Binnen de ‘eroev’ mogen orthodoxe Joden op Sabbath onbelemmerd zaken ronddragen. Overigens valt de Indische Buurt tegenwoordig buiten de nieuwe ‘eroev’.

ANDERE ARTIKELEN: 2018 Aanzet voor een geschiedenis van de Marokkaanse Indische Buurt 2016 Oproep Steun voor elkaar 2016 Teruggaan of blijven? 2016 Sociale bijdrage supermarket het Lange Mes 2016 Viering 1-jarig bestaan buurthuis Archipel op het Makassarplein 2016 Interview met Mustapha Khaddari 2016 Interview met Jan Beerenhout 2016 Interview met Ahmed Marcouch 2016 Interview met Ahmed El Mesri 2016 Ontroerend afscheid van Rob van Veelen 2016 Het verloren gaan van idealen 2016 Welkom bij de offerfeest maaltijden 2016 Luier van der Laan pleegde zelfmoord door ophanging 2016 Boeken in de Javastraat 2016 Offerfeest voor vluchtelingen en armen 2016 Nu inschrijven taalcursussen Assadaaka! 2016 Bekende Indische Buurters 2016 Uit de geschiedenis van het Ambonplein 2016 Sprokkelingen uit de geschiedenis van het Makassarplein 2011 Cameratoezicht 2009 Radicalisering 2004 Gevoelens van onveiligheid 2004 Belwinkels in de Javastraat 2001 in het ghetto ( ode aan de indische buurt) 2000 De wisselwoningen 1994 Reality-serie Bureau Balistraat 1997 Verslaafde schiet twee agenten neer 1996 Ulu Camii 1995 An Nasr Moskee 1993 De moord op Andre Hartman 1992 Nordholt doet grote hashvangst 1988 Medewerkers bezetten ontmoetingscentrum aan Javaplantsoen 1985 Buikschot 1982 Vijftien jaar cel voor B. uit de Bankastraat 1982 Horrorhuis aan de Kramatweg 1981 Anti-Fascisten tegen Amicales 1980 Enige kraakkranten 1979 Kraakgroep Indische Buurt 1979 De Buurtwinkel 1978 De pyromaan van de Soembawastraat 1978 Anarchistisch Nonnen Front 1977 Heroine 1977 Familiedrama leidt tot hamermoord 1976 Linkse actie 1975 Bordelen en sexadressen in de Indische Buurt 1974 Buikschot uit noodweer 1973 Experiment genezing 1973 Marokkaanse, Tunesische, Spaanse en Turkse buurtgenoten opgelet 1972 Het urinoir aan de Valentijnkade 1971 Leefbaarheidsproblemen van onze buurt 1970 BB - weg ermee! 1970 Auditie voor Hair in het Bavohuis 1969 Het grootste bejaardenhuis van Nederland 1967 Etage brandt uit in de Ternatestraat 1966 1966: 8 kleuterscholen, 19 lagere scholen en 10 scholen voor voortgezet onderwijs 1965 Outsiders in de Archipel 1964 Boer Koekoek in de Indische Buurt 1964 Doopsgezind Jeugdhonk in de Tweede Atjehstraat 1964 Moord in de Perlakstraat 1961 C.P.N. demonstreert tegen atoombewapening 1960 Ernstig tramongeval 1960 Ontploffing op het Ceramplein  1959 Met getrokken pistool op de Valentijnkade 1958 Boenen ter ere Gods 1958 EVC-man afgetuigd in telefooncel 1957 Een verhoord gebed in de Gorontalostraat  1955 Jaap Brandenburg spreekt in de Archipel 1954 Europese Defensie gemeenschap = fascisme 1952 Hand verloren aan de Riouwstraat 1951 Militaire oefeningen in de Indische Buurt 1950 Overtreding van het hamsterverbod 1950 Jopie en Louis Agterberg en Frantiszek Janiga 1949 Wielerronde Indische Buurt 1949 Dienstweigering aan de Gorontalostraat 1948 Koningin Juliana bezoekt de Indische Buurt 1948 Waarheidswinkel 1946 Herbegraving Jelle Posthuma 1945 Meester Padding 1945 Ontspanningsvereniging Flevo 1945 Schietpartij op de Dam  1945 Katja, beul van Vught 1944 Hongerwinter 1943 N.S.B.-ers 1943 Bommen op de Eltheto! 1942 Max Blokzijl spreekt 1942 Jeugdstorm marcheert! 1942 Zum Stehlen ausgeschickt 1941 Moord in de Javastraat 1941 Februaristaking in de Indische Buurt 1941 De Veemarkt veroverd op de Joden! 1941 W.A. actief in de Javastraat 1941 De vermoording van de Joodse Indische Buurt 1941 Ds. Tonnon 1941 De verwijdering van Joodse leerlingen van de Ambachtschool aan het Timorplein 1940 Bommen op de buurt 1940 Zwartepoorte kampioen... 1940 Inzameling voor gebombardeerd Rotterdam 1940 Oorlog in de Indische Buurt  1939 Shell Sportpark 1939 Pontificale hoogmis 1938 Het oude Zeeburg verdwijnt 1937 Jeugddag Indische Buurt 1937 Tuchteloze jeugd 1937 Razzia in de Padangstraat 1936 RK vroedvrouwen 1936 Revolutiebouw 1935 Fietsplaatjes 1935 Een tweede wijkpredikant voor de Elthetokerk 1935 De Rimboe wordt Huize Ambon 1935 Don Bosco-huis 1934 Het mastenbos aan de Insulindeweg 1934 Amsterdamsch Genootschap voor Werkverschaffing voor Onvolwaardigen 1934 Weigering Wilhelmus te zingen 1933 Het Thälmann-huis 1933 Pastoor van der Wiel 1933 Drie Duitsers 1933 Gered uit de greep van Hitler 1933 Clubgebouw Archipel 1933 Centraal Comité tegen de Radiowoeker versus Radiocentrale Broertjes 1932 Liefdesdrama in de Minahassastraat 1932 Liefdestwist? 1932 Werkloozen Strijd Comité Obistraat 1932 Agitprop vanuit de Minahassastraat 1932 Brief van een Roomsch kameraadje 1932 Samuel Verdoner, de laatste gazzen van de Indische Buurt 1931 Hersteld Luthers aan de Toministraat 1931 Rotte vis 1931 Iepen 1931 Eigenaar steenloods velt steenzetter met hamer 1931 Verkiezingsstrijd tussen C.H.U. en A.R.P. 1931 Brand in de Javastraat 1931 Optreden van Corry Vonk in het Bavohuis 1931 Het massaal spreekkoor 1930 De Nederlandse vlag misbruikt 1930 Het jonge Pieter Jellen-werk 1930 Pater Bijlhout gaat naar de Oost 1930 Joyriding 1930 Politietoezicht 1930 Gereformeerd 1930 De markt in de Javastraat 1930 Een bibliotheek voor de Indische Buurt 1930 Onhoudbare toestand bij tunnel Zeeburgerdijk 1929 Lourdes  1929 Vrijgekocht door missievriendjes 1929 Aanhouding diamantbewerker in Ombilinstraat 1929 Moord in de Gerardus Majella 1929 Venters zien geen uitweg 1929 Consultatiebureau aan de Baweanstraat 1928 Niasplein wordt Makassarplein 1928 Esperantovereniging Tagigas en l'Oriento 1928 Rechouwous-jeugd op stap 1928 Gebouw de Schakel 1928 Blind 1927 Buurtvereniging Ceram 1927 Verzuiling in het jeugdwerk 1927 Onmin in de Boetonstraat 1927 Bakkers 1927 De voorlopers van de A.H. Gerhardschool 1927 Rechercheur Kok: de eerste drugsdode in de Indische Buurt 1926 Afsluiting van de Diemerdijk 1926 Schutting 1926 Opening R.K. meisjesschool Ambonplein 1926 Het lokaal van het Leger des Heils 1926 Een wandeling door de nieuwe 'Archipelwijk' 1925 Het Zeeburgerdorp 1925 Demping van de Polderwetering 1925 Wijding 1925 Rechouwous, de Joodsche Vereeniging voor de Indische Buurt 1925 Geen man, geen cent voor het leger 1925 De rode vlag vanuit Niasstraat 61 1925 Groepsgebouw de Toorts 1925 Jan Ceton, onderwijzer aan de Bankastraat, communist 1924 Elthetokerk, bouw en opening 1924 Nieuwe straten 1924 De aanleg van de Riouwstraat  1924 Winkelweek Indische Buurt 1924 De oprichting van de Eerste Elthetoschool aan de Riouwstraat  1922 Premiewoningen voor arbeiders 1921 Een jongen, die een meisje bleek 1921 De storm  1921 Het Java-Kwartier  1921 Christelijke propaganda 1920 Een gouden swastika voor mevrouw Vrij 1920 Kinderspel in de jaren tien en twintig 1919 Moord in de Djambistraat 1918 Brand bij café Koopmans 1918 De aanleg van het Zuiderzeepark 1917 Broodoproer en revolutie 1917 Militairen maken de buurt onveilig 1917 Abortus aan de Zeeburgerdijk 1916 Zeeburgerkermis 1916 Onteigening bouwgronden 1915 Slaat den smeris dood 1914 Mene Tekel 1914 De Wild-West-Show van Texas-Tex 1914 Het noodziekenhuis aan de Zeeburgerdijk 1913 Nieuwe tramplannen 1913 Het Bavohuis 1912 Wijkgebouw Eltheto: de eerste jaren 1911 De Berlageblokken  1911 Eigen Haard bouwt Lombokstraat, Lampongstraat en Padangstraat 1911 Vereeniging voor onderwijs op Gereformeerde Grondslag 1911 Nieuw stratenplan 1911 De blindeninrichting aan de Celebesstraat 1909 De communistische Indische Buurt 1908 Jacob Pierik verdrinkt 1908 De bouwmaatschappij tot verkrijging van eigen woningen 1907 Smit springt uit het raam 1906 Stadstrand 1906 De Sabbathpaal op de Zeeburgerdijk 1905 Balistraat 48 1905 Fietsverbod 1905 Smokkelroute Zeeburgerdijk 1905 Uitslag eerste verkiezingen Indische Buurt 1905 Zweminrichting aan het Nieuwe Diep 1905 Theosofische Uitgeverszaak "Gnosis" 1903 Nieuw Muiderpoortstation 1903 Kinderlokker 1903 Moord in de Celebesstraat 1903 Derde Ambachtschool aan het Timorplein 1903 Politie in de Indische Buurt 1903 Dagpauwoog 1902 Een tramritje 1902 Arabieren 1902 Doorgang Eerste van Swindenstraat-Javastraat 1902 Relletjes in de Javastraat 1902 Illegaal caféwezen 1901 Een wandeling met Jac. P. Thijsse 1901 De wielerbaan 1900 Bierdrinkende jeugd 1900 Een nieuwe school aan de Bankastraat 1899 Snorrende kogel 1897 Floretstoot door het hoofd 1897 Bouw van de Indische Buurt 1895 De lijnbaan 1894 Halte Zeeburgerdijk 1893 Vereeniging buiten de Muiderpoort 1891 Vingertop 1890 Civiele werken rond de Zeeburgerdijk 1889 De tramomnibus 1889 Zeearend aan de Zeeburgerdijk 1887 Hotel Zeeburg 1886 Het tweede abbatoir 1886 Ergerlijk dronkemanstoneel 1882 Een dierenvriend 1881 De eerste scholen aan de Zeeburgerdijk 1881 Onzedelijke taferelen 1881 Een drankzuchtig hoekje 1880 Ringslangen 1880 Onderweg Zeeburgerdijk bestraat 1877 Een wandeling 1877 Spoorwegongeluk aan de Zeeburgerdijk 1877 Verplaatsing van de Veemarkt 1876 Gemeente Nieuwer-Amstel, Gemeente Diemen, Gemeente Amsterdam 1862 De Zeeburgerdijk als vuilnisbelt 1854 Driedubbele moord aan de Ringdijk 1844 Revolutionair aan de Oetewaelerweg 1804 Harddraverij 1761 De proef van de cole ANTIPIRIQUE 1756 Runderpest in Zeeburg 1744 Buitenplaats te huur aan de Hogendyk 1739 Een vondeling aan de Hogedijk 1733 Paalworm 1733 Oude Geele Vliegende Haerige Windhond 1714 Opening Joodse begraafplaats 1681 Verslibbing 1663 Herberg Zeeburg 1651 De Zeeburgerdijk breekt door 1647 Herberg 't Vosje 1631 Watermolen en gemaal 1563 Mijlpaal 1328 Outersdorp 1307 Zeeburgerdijk was Sint Anthonisdijk

Advertentie