Interview met Abdou el Khatabbi

NIEUW! Lees ook de Geschiedenis van de Dapperbuurt!

Goedenmiddag mijnheer el Khatabbi, dank u dat u ons dit belangrijke interview toestond. Kunt u iets vertellen over uw rol bij de Marokkaanse Raad Zeeburg?

Ja. Om te beginnen wil ik aangeven dat het voor onze achterban belangrijk is om te begrijpen wat een democratie precies is, hoe die functioneert in Nederland. De verkiezingen in Marokko verlopen bijvoorbeeld niet altijd even eerlijk. Daar bestaat dus geen zonder meer positief beeld van. En dan heb je ook nog het probleem met allerlei verschillende groepen in het land. Zelf ben ik afkomstig uit Tetouan. Ik ben Amazigh, een oorspronkelijke Berber. Het is dan niet altijd even gemakkelijk om een gemeenschappelijk verhaal te maken.

Je moet het zo zien. Iemand uit onze achterban weet vaak alleen de Dappermarkt te vinden en de moskee. Zo maakt hij elke dag zijn driehoekje en gaat dan weer naar huis. Hij leest geen kranten en volgt het nieuws niet. Hij gaat maar eens een beetje roddelen.

Er is een grote groep die helemaal niets te doen heeft. Ze vinden het een prachtige wijk en willen, op een enkeling na, graag blijven wonen. Ze hebben niet voldoende ontwikkeling om naar Marokko terug te gaan en daar te slagen. De problemen in Marokko zijn alleen maar groter geworden. Er is niet voldoende vertrouwen in het land om terug te keren. De kinderen en de kleinkinderen wonen hier, en die gaan zeker niet meer terug naar Marokko. En daarom willen de moeders ook niet meer terug. Dat is wel het grootste probleem. Die willen contact houden met hun dochters. Vader wil wel terug, maar de moeders willen blijven. Er zijn er wel die teruggaan; die zijn gehoorzaam aan hun man.

U heeft veel te maken met jongeren. Hoe gaat het met de jongeren in de buurt?

Er is sprake van veel discriminatie. Het is moeilijk aan een baan te komen. Als jonge mensen hier in Amsterdam Oost willen blijven, zijn ze zo ongeveer kansloos. Het is tegenwoordig het beleid om meer naar menging te streven. Ik vind dat goed, maar de mensen vinden dat moeilijk. De groep wil bij elkaar blijven en weten niet wat de bedoeling van integratie is. De hoge werkloosheid is vooral een gevolg van discriminatie. De essentie is dat sommige jongens zich niet geaccepteerd voelen. Het lijkt wel een soort apartheid. Waarom willen anderen niet bij mij op school zitten? Je hebt tegenwoordig witte en zwarte scholen. Die jongens voelen zich niet geaccepteerd. Ze voelen zich meer Nederlander dan Marokkaan en ze hebben maar weinig waarden en normen van Marokko meer over. Ondelings spreken ze ook geen Marokkaans meer, maar horen ook niet bij de Nederlanders. De Turken spreken onderling veel vaker Turks. Maar de Marokkaanse jongens spreken Nederlands onderling. Maar ze worden gediscrimineerd en ook niet geaccepteerd. Dat hebben Turkse jongens ook wel. Bij Surinamers is het minder.

De islam is niet echt een probleem en ook de positie van de vrouw is ook niet echt een probleem. Er is trouwens ook een grote groep die veel minder problemen heeft. Maar het zou goed zijn wanneer de politiek banen voor deze jongens zou creeren, zoals je vroeger de Melkert-banen had. Maar ja, dat is allemaal afgeschaft, dus wordt het ook niet oplosbaar.

Ik ben zelf altijd jongerenwerker geweest. Ik ging vooral om met de groep jongeren van 16 tot 21. Daar was best veel criminaliteit onder. Als je eenmaal 24 jaar bent, dan ga je trouwen, dan komt het allemaal weer goed. Maar de jongere groep is moeilijk. Crimineel gedrag is vaak ook een soort protest. Maar er zijn natuurlijk ook jongens die professioneel crimineel worden.

Ik heb het al eerder gezegd: de school is de sleutel van alle problematiek. Maar daar liggen ook de oplossingen. Er moeten meer mentoren op de middelbare school komen. Ouders moeten veel meer worden betrokken. Er is toch ook geen vader die wil dat zijn zoon een crimineel wordt? Het zou het beste zijn als Marokkaanse jongens een Marokkaanse mentor zouden hebben. Die snapt het gedrag van zo’n jongen. Dat is een goede vorm van preventieve aanpak.

U bent zelf al geruime tijd in Oost bezig met ondersteuning van de gemeenschap. Wilt u daar iets over vertellen?

Ik ben al lange tijd voorzitter Marokkaanse Raad Oost. De Marokkaanse Raad is begonnen in 1989, met de instelling van de Stadsdelen. Je had ook een Stedelijke Marokkaanse Raad, en een aantal Marokkaanse Raden in bepaalde gebieden. De Stedelijke Marokkaanse Raad is enkele jaren geleden opgeheven. De Marokkaanse Raad Amsterdam Oost is de enige Marokkaanse Raad die overgeleven is.

Vroeger was ik professioneel jongerenwerker, maar nu doe ik het voorzitterschap van de Marokkaanse Raad vrijwillig. Ik ben vroeger ook actief geweest bij het Komittee Marokkaanse Arbeiders in Nederland, van Abdou Menebhi. Maar tegenwoordig is bijna alles opgeheven. Er zijn maar weinig mensen te vinden die hier hun schouders onder willen zetten. Het vergt veel tijd en energie. Ik hou een beetje in de gaten hoe het gaat.

We hebben op het ogenblik drie dagen in de week sociaal spreekuur, voor de hulpvragen. Dan verzorgen we sportactiviteiten voor ouderen en organiseren we voorlichtingsbijeenkomsten over allerlei onderwerpen. Ook zijn er activiteiten voor vrouwen en kinderen. Het is allemaal op vrijwillige basis. We krijgen de ruimte en een paar duizend euro per jaar. Onze organisatie heeft een goede reputatie. We proberen zoveel mogelijk mensen te trekken en we hebben op het ogenblik maar liefst negen stagiair, waaronder ook een Surinamer.

Kunt u iets vertellen over uw andere ervaringen in de Indische Buurt?

Ik ben in 1973 in de Indische Buurt komen wonen. Er woonden hier toen al best wel wat Marokkanen. In ongeveer 1974-1975 begonnen we met moskeebijeenkomsten. Samen met de Turken zaten we in het gebouwtje aan de Batjanstraat. Wij hadden een kamertje boven en zij beneden. Ergens in de jaren tachtig gingen de Turken het huidige gebouw aan de Zeeburgerdijk huren, met hulp van Jan Beerenhout van de PvdA. Die heeft altijd veel Turken geholpen. De Turken waren meer georganiseerd; die hadden meer discipline. De Marokkanen zijn stouter, die willen geen leider. Als iemand wat wil ondernemen is het al gauw een klootzak. Turken hebben discipline en gehoorzaamheid, maar Marokkanen kunnen niet goed samenwerken. Die wantrouwen elkaar. De Turken zijn ook nooit gekolonialiseerd geweest. Marokko wel. Verdeel en heers was dat.

Bij de Marokkanen in de Indische Buurt heeft ca. 45% een Amazigh-achtergrond. Bij sommige leeft deze identiteit nog echt. Het is niet zo dat de Berbers meer wantrouwen dan anderen zouden hebben naar de buitenwereld. Maar ze vinden het wel leuk om onderling Amazigh te praten. Iemand die alleen de Arabische taal praat voelt zich dan uitgesloten. Er zijn altijd minderheden geweest die zeggen dat de Arabieren de Amazigh onderdrukken.

 

Ik heb begrepen dat u betrokken was bij de Al Karimi moskee aan de Pontanusstraat, maar nu weer in de Nasr Moskee komt?

Dat klopt. Ik heb die moskee zelf opgericht, maar tegenwoordig heeft de jeugd de leiding. Deze moskee is erg op Saudi Arabie gericht; het zijn daar salafisten. Ik heb erg mijn best gedaan om ze iets over de democratie te leren, maar ik denk nu dat de mensen van de Nasr Moskee gelijk hebben. Ik dacht dat ik goede mensen binnenhaalde. Dat was op zich ook zo, maar ze hebben de moskee een beetje overgenomen. Ze acccepteren niemand, behalve als hij uit hun groep komt. En ze blijven net zo lang aanhouden tot ze in alles hun zin krijgen. En zo hebben ze het over kunnen nemen,ook omdat veel mensen terug gingen naar de Nasr Moskee. Ze zijn gewoon een vereniging; binnen een democratie kunnen ze dit doen. Ze zijn ook met nieuwe rituele gekomen; bijna iedereen is weggegaan. Het is ook zeker niet zo dat de jongeren uit de Nasr Moskee naar de Pontanusstraat trekken.

De moskee is van de Batjanstraat naar de Toministraat gegaan in ongeveer 1978. Zo konden daar een ruimte voor zichzelf huren in de voormalige Hersteld Lutherse kapel. Het gebouw was zelf ook eigendom van de Nasr Moskee. De moskeegangers hebben het allemaal zelf bij elkaar gelegd. De huidige Nasr is ook eigendom, met Ahmed als Imam en woordvoerder Ali Louakili. De Nasr Moskee is een belangrijke plek voor de Marokkaanse gemeenschap. Per gebed komen er elke dag wel 300-500 mensen. Er wordt ook Arabische les gegeven, om de Koran beter te begrijpen. Het bestuur van de moskee is Amazigh. De preek is in het Arabisch.

In het verleden waren er spanningen in de Nasr moskee. Er heeft op een gegeven moment een machtstrijd plaatsgevonden, als echte Riffijnen onder elkaar. Ik stond bekend als degene die er zogenaamd een buurthuis van zou willen maken. Ahmed Marcouch, die vaak in de Nasr Moskee kwam, heeft toen bemiddeld en nog geprobeerd een nieuw bestuur te vormen. Maar dat is op het laatste moment afgeblazen. Een onverwacht bezoek van burgemeester Patijn deed de emoties tussen de verschillende partijen hoog oplaaien. Uiteindelijk won het oude bestuur. We hebben nog een maand lang de mobiele eenheid stationair voor de moskee gehad, en een moskeeverbod voor ongeveer 14 mensen. Ik heb zelf toen die andere moskee geopend.

Maar het is nu rustig geworden. Ik heb daar zelf ook een grote rol in gespeeld. De Nasr Moskee is van een richting die op pacifistische manier de Islam wil verspreiden. Dat is een beweging uit Pakistan en die steunen het bestuur ook. Er zijn ook wel eens predikers geweest die opzien baarden, zoals een prediker uit Saudi Arabie, die een keer geweest is maar daarna geen visum meer kreeg.

Hoe is je persoonlijke geschiedenis?

In ben van 1951, maar in 1971 kwam ik in Nederland, op Rozengracht 221. Daarna verhuisde ik naar Zuidoost, en daarna in de Rustenburgerstraat. Ik deed allerlei werk: van het Hilton tot de fabriek. En ik was illegaal van 1971 tot 1973. Mijn vader was wel legaal.

In 1973 kregen we een woning in de Baweanstraat. Later kreeg ik in het kader van gezinshereniging ook de Nederlandse identiteit. Er moest toen nog voor geprocedeerd worden, omdat mijn leeftijd boven de grens was. Ik was net in hoger beroep toen het generaal pardon van Den Uijl ging spelen. Daar ben ik toen naar over gestapt en toen ben ik in 1975 gelegaliseerd. Toen kon ik gewoon werk gaan doen. Ik werkte bij de Ralley fietsfabriek en dat beviel me goed. Maar die fabriek ging failliet en ik kreeg WW. Van die kans heb ik toen gebruik gemaakt om te gaan studeren: van MAVO naar HAVO naar MBO naar HBO. Ik deed sociale academie en zat van 1990-1997 in het welzijnswerk. In 1997 stapte ik over naar het jongerenwerk in de Indische Buurt, maar ben toen ook afgekeurd op diabetes en mijn hart. Ik kwam in die tijd ook steeds meer in botsing met het moskeebestuur. Ik wilde graag jongeren helpen, maar de moskee vertrouwde me niet. Ik had mooie projecten: bijvoorbeeld leren stratenmaken. Dan kregen ze direct een baan.

Doe je nu ook nog concrete dingen voor jongeren?

Ja, ik begeleid tegenwoordig bijvoorbeeld de stagiars. Het zijn vooral meiden. Mentoren en coachen: dat is het belangrijkste wat jongeren nodig hebben. Dat zou veel professioneler kunnen gebeuren. Dit soort jongeren zouden het beste twee coaches kunnen hebben: een Nederlandse en een Marokkaanse. Want ze leven in twee werelden.

Ik zal nog eens wat vertellen. Ik heb Badr Hari destijds nog Arabisch geleerd. En ik ben ook met hem begonnen te sporten. Jammer genoeg is zijn zus een tijdje geleden overleden. Zijn vader stimuleerde hem enorm. Die was ook actief in het bestuur van Batavia en daarna in de Loods. Daar heb ik zelf dus ook 7 jaar lang gezeten. Een andere bekende Marokkaanse Indische Buurter is Assaidi. Zijn broer is de fanatieke imam van de Pontanusstraat…

Vroeger had je alleen de Marokkaanse Raad in Zeeburg. Nu zijn er veel meer organisaties actief in de Indische Buurt. Ik vind dat een hele goede ontwikkeling. Ik heb geprobeerd daar mede aan de basis van te staan.

Rogier Schravendeel

EERDERE ARTIKELEN

2016 Interview met Rob van Veelen
2016 Interview met Abdou el Khatabbi
2016 Interview met Ahmed El Mesri
2016 Interview met Mustapha Khaddari 
2016 Interview met Gerard van Beusekom
2016 Interview met Ahmed Marcouch 
2016 Interview met Jan Beerenhout
2016 Boeken in de Javastraat